- Cumhuriyet
Ortadoğu’da “uçan kuşun kanat seslerini işitenler”, süpersonik jetlerin sesi karşısında “sağır sultan”a dönmek durumunda kalabilir. Türkiye’nin Suriye yüzünden taşındığı macerada başına gelenler tam da buna işaret etmekte.
Rusya, Suriye hükümetinin davetiyle IŞİD ve cihatçı gruplara karşı geçen çarşambadan bu yana hava harekâtlarına başladı. Dakika bir gol bir! Rus savaş jetlerinin hava sahamızı ihlal ettiği haberleri geliyor. Cumartesi günü iki dakikalık ihlalden söz ediliyor. Pazar günü bir başkası. Yine Genelkurmay, pazartesi bu kez “kimliği belirlenemeyen” MİG 29’ların savaş jetlerimizi 4 dakika taciz ettiğini, füzelerin de karadan kilitlendiğini açıkladı.
***
İlk ihlalle ilgili McClatchy’deki haber enteresan. “Türk ve ABD’li yetkililer, bir Rus savaş uçağının bombalama sırasında Türkiye sınırına 5 mil mesafede uçtuğu ve hava sahasını GEÇMİŞ OLABİLECEĞİNİ söylediler” diye başlıyor. Habere göre, bir Türk güvenlik yetkilisi, Türkiye radarlarının sınırdaki Suriye köyü El Yamdiyyah’ta Rus jetine kilitlendiğini belirtip “Uçak eğer Türk hava sahasını geçmiş olsaydı, saldırıya uğrayacaktı” demiş. Fakat Amerikalı yetkili olayın silahlı çatışmaya yakın bir durum yarattığını söylerken “Rus jetinin Türkiye hava sahasını 5 mil ihlal ettiğini ve Türk jetleri hemen havalanırken Rus jetinin geriye döndüğünü” aktarmış. Türk yetkili ABD’li yetkilinin verdiği bilgiyi ise doğrulamamış.
Doğruysa bu haberden iki sonuç çıkıyor.
l Sözü edilen ilk Rus jeti Türkiye hava sahasını geçmedi. Girdiği yer, Ankara’nın bir jetimizin Suriye hava savunması tarafından düşürüldüğü 2012 yazında ilan ettiği angajman kurallarını içeren 5 millik alan.
l Net “ihlal” beyanını öne atılıp Amerikalılar yaptığına göre de, biz Rusya’yla papaz olmayı hiç istemiyoruz.
Ne demişti pazartesi Türkiye’nin Başbakanı: “Türkiye’nin angajman kuralları ister Suriye, ister Rusya, ister başka bir ülke uçakları için olsun, geçerlidir. Türk Silahlı Kuvvetleri, net olarak talimatlandırılmıştır. Uçan kuş bile olsa, kim Türkiye Cumhuriyeti sınırlarını ihlal ederse, gereken müdahalede bulunulur.”
Öyleyse durum eski bir diplomatımızın Twitter’dan yaptığı saptama uyarınca net: “Angajman kurallarımız gereği bir daha angajman kurallarımız ihlal edilirse angajman kurallarımızın uygulanacağı sert bir dille ifade edildi!”
Angajman kuralları dediğiniz onu uygulayabilecek etkinlik ve gücünüz varsa geçerli. Yoksa Rus elçisini bir kere çağırdınız, hadi iki kere çağırdınız, daha kaç kere çağıracaksınız? Yani enerjide İran ile birlikte bağımlı olduğumuz Rusya’ya aşırı “özgüvenli” esip gürlemenin sonu meçhul.
Peki, “neyse ki NATO var” diyebiliyor muyuz? Pek değil. Zira patriot’ları da geri çekmiş NATO kınama yayımlasa bile Türk jeti düşürüldüğünde bile bir şey yapmamışken ihlaller yüzünden Rusya’ya savaş açacak değil.
***
Moskova’nın mesajı net: Rusya cihatçılar tarafından delik deşik edilmiş dahi olsa Suriye’nin sınırları dokunulmaz. Uluslararası yasalara göre de iş yaş. Rusya, Suriye içinde BM’de Suriye’yi halen temsil eden bir hükümetin çağrısıyla hareket ediyor. ABD’nin IŞİD karşıtı koalisyonunun dayandığı yasal çerçeve yok. Salt güç meselesi. Rusya bizimkinin dün yinelediği “uçuşa yasak bölge” tartışmalarına da “Suriye’nin egemenliğinin ve BM Şartı ile uluslararası yasaların ihlalidir” diyerek noktayı koydu.
***
Bir kez daha anladık ki “stratejik derinlik” dedikleri peri masalı. Rus SU’ları ve MİG’leri angajman kurallarıyla cihatçıları korumak için oluşturulan de facto “uçuşa yasak bölgeleri” filan iplemeyecek. Memleketi yöneten siyasal İslamcı maceraperestler ise Rusya ile Ukrayna’nın ardından Suriye üzerinden girişilen Soğuk Savaş’ta, NATO’nun “değersiz maşa” statüsüne aday.
