- ABC Gazetesi
Yüksek Seçim Kurulunun referandum sabahı yaptığı işin, hukuken çok açık bir yasa ihlali olduğunu hukuk fakültelerinin birinci sınıf öğrencileri bile bilir. Bu referandum sonuçlarının bir hukuk devletinde meşru sayılması olanaksızdır.
Ancak, “yasaya karşı hile” yapılarak belirlenmiş olsa bile, referandumun (“resmi olmayan!”) rakamlarının 1 Kasım 2015 seçimleriyle karşılaştırılması, AKP-MHP koalisyonun önemli bir seçim yenilgisine uğradığını gösteriyor.
“Atı alan Üsküdar’ı geçer” dediler, oysa Üsküdar’da yüzde 53.31 oranında “hayır” çıktı. Üsküdar’da 1 Kasım 2015 seçimlerinde yüzde 55.4 olan AKP+MHP oyları yüzde 45.8’e düştü. Koalisyonun kaybı yüzde 6.6! 2015’te Üsküdar’da MHP yüzde 9.5 oranında oy almıştı. Bu sonuç Üsküdar’lı MHP seçmeninden en az yarısının “hayır” dediğini de gösteriyor.
SÖZDE “KALELER”
1 Kasım’da AKP+MHP oyları yüzde 61.8 iken referandumda yüzde 51.4 evet çıkması, aradaki 10. 4 puan farkın neredeyse MHP’nin1 Kasım’daki toplam 11.9 oyuna yakın olması üzerine çok konuşuldu.
Bu karşılaştırma il bazında yapılırsa, koalisyonun kaybının daha da ağır olduğu görülüyor. Sedat Ergin bugünkü yazısında sadece Kayseri örneğini veriyor: “1 Kasım seçiminde bu ilimizde AK Parti 528 bin, MHP ise 148 bin oy almıştı. İkisinin toplamı 676 bine çıkmıştı. Gel gelelim önceki gün Kayseri’de ‘evet’ oyları 557 binde kalmıştır. Burada 1 Kasım’da AK Parti ya da MHP’ye oy kullanan seçmenlerden 119 bin kişinin büyük ölçüde ‘hayır’ oyuna yöneldiğini anlıyoruz” (Hürriyet, 18 Nisan 2017). Ergin’in verdiği örneği yüzdeye vurursak AKP+MHP Kayseri’de yüzde 16.4 gibi bir gerilemeye uğramış (2015: 84.12, 2017: 67.8).
Ben bu karşılaştırmayı bütün illere göre yaptım, o zaman AKP ile MHP’nin sadece Kayseri gibi bir “kalede” değil, yüzde 60’ın üzerinde oy aldığı bütün “kalelerinde” büyük kayıplara uğradığı görülüyor:
Afyon: -12.8, Adıyaman: -11, Ağrı:-26.3, Aksaray: -13.7, Amasya: 5.2, Balıkesir: -14.8, Bartın: -7.7, Batman: -32.4, Bayburt: 14.7, Bilecik: -11.5, Bolu: -11.4, Burdur: -18.5, Bursa: -13.7, Çankırı: -7.4, Çorum: -9.2, Denizli: -15.7, Düzce: -8.6, Elazığ-8.4, Erzincan: -6.4, Erzurum: -7.9, Gaziantep: -8.7, Giresun: 14.4, Gümüşhane: -16.1, Hakkari: -52.7, Iğdır: -30.5, Isparta: -17.6, Kahramanmaraş:-10.8, Karabük: -19.6, Karaman:-16.9, Kastamonu: -14, Kayseri: -16.4, Kırıkkale: -20.8, Kırşehir: 21.2, Kilis: -19, Kocaeli:-17, Konya -12.9, Kütahya:-12.5, Malatya: -7.3, Manisa: -16,3, Nevşehir: -5.2, Niğde: 16.1, Ordu: -9.6, Osmaniye: -21.5, Rize: -5.7, Sakarya:-12.2, Samsun:12.7, Sinop:-7.2, Sivas:-9.2, Tokat:-11.3, Trabzon: -13.4, Yozgat: (-3).
Görüldüğü gibi, AKP+MHP, 2015’te yüzde 60’ın üzerinde oy aldığı elli bir ilde gerilemiş, hatta bazılarında büyük düşüş yaşamış bulunuyor. Başka bir deyişle, bu illerde AKP+MHP’ye büyük oranda oy vermiş seçmenlerden önemli bir bölümünün başkanlık rejimini desteklemediği görülüyor.
“Evet rekoru kırıldı” dedikleri Bayburt’ta (yüzde 81.7 evet) bile 1 Kasım seçimlerine oranla koalisyonun gerilemesi yüzde 14.7! 2015’te bu ilde AKP yüzde 73.4, MHP yüzde 23 olmak üzere toplam yüzde 96.4 oranında oy almışlardı.
Bunlara AKP+MHP’nin 2015’te yüzde 50’yi geçerek kazandıkları İstanbul, Ankara, Antalya, Adana, Aydın, Artvin, Çanakkale, Eskişehir, Hatay, Mersin, Uşak, Yalova ve Zonguldak’ta da referandumdan “hayır”çıktığını eklemek gerekir.
MHP OYLARI NEREDE?
MHP açısından bakılınca durum daha da kötü. Bu partinin yüzde 10’un üzerinde oy aldığı bütün illerde AKP+MHP oylarında 2015’e göre gerileme var. Örneğin Bahçeli’nin kenti olan Osmaniye’de gerileme yüzde 21.5 !
MHP’nin 2015’te yüzde 10’un üzerinde oy aldığı illerde,referandumdaki AKP MHP koalisyonunun kayıpları karşılaştırınca ortaya çıkan tablo, MHP seçmeninin nerelerde ne kadar “evet” ne kadar “hayır” dediğini anlamaya da yardımcı oluyor:
Adana: 2015’te yüzde 19.6, referandumda kayıp: 13.6. Adıyaman yüzde 11.3, kayıp -11. Antalya’da 17.6, kayıp -18. Afyon 17 (-12.8). Aksaray: 18.1 (- 13.7). Amasya: 20.6 -5.2. Ankara: 14.2 -4.1. Artvin:13.5 (-12.8). Aydın:15.8 (-20.9). Balıkesir: 14.8 (-14.8). Bartın: 10.4 (-7.7) Bayburt: 23.0 (-14.7). Bilecik: 14.0 (-11.5). Bolu 10.9 (-11.4) Burdur: 19.7 (-18.5). Bursa 12.9 (-13.7). Çanakkale: 15.6 (-15.9). Çankırı: 21.6 (-7.4). Çorum: 12.4 (-9.2). Denizli: 14.7 (-15.7). Edirne: 10.7 (-8.2). Elazığ: 13.4 (-8.4). Erzincan: 13.4 (-6.4). Erzurum: 14.3 (-7.9). Eskişehir: 12.7 (-13.4). Giresun: 14.3 (-14.4). Gümüşhane: 23 (-16.1). Hatay: 12.3 (-9.9). Iğdır: 12.7(-30.5). Isparta: 20.4 (-17.6) İzmir: 11.4 (-11.2). Kahramanmaraş: 12.9 (-10.8). Karabük: 19.8 (-19.6).Karaman: 16.2 (-16.9). Kastamonu: 18.9 (-14). Kayseri : 18. 4 (-16.3) Kırıkkale: 20.9 (-20.8). Kırklareli: 12.4 (-11.4). Kırşehir: 24.3 (-21.2). Kilis: 18.4 (-19) Kocaeli: 11.2 (-11). Konya: 11.4 (-12.9). Kütahya: 15 (-12.5). Manisa: 18 (-16.3). Mersin: 21.4 (-15.6). Muğla: 15 (-13.8). Nevşehir :18.4 (-5.2). Niğde : 18.8 (-16.1).Sakarya: 12.7 (-12.2). Samsun: 12.5 (-12.7). Sivas: 11.8 (-9.2).Tokat: 14.9 (-11.3). Trabzon: 13.1 (-13.4). Uşak:18.2 (-17.8). Yozgat: 12.5 (-3).
KOALİSYONUN KAZANDIĞI YERLER
AKP+MHP koalisyonun 2015 seçimlerine göre toplam oylarını artırdığı 11 il var: Bingöl: (+5.8), Bitlis: (+13.7), Diyarbakır: (+10.4), Kars : (+2.9), Mardin: (+10.6), Muş: (+10.4), Siirt: (+11.6), Şanlıurfa: (+3.4), Şırnak: (+16), Tunceli: (+6.2), Van: (+11.6).
Altısında “hayır” çıkmasına karşın, çoğunluğunu Kürt oylarının oluşturduğu bu illerde, MHP’nin hiç bir varlığı olmasa da “evet” oylarının belirli bir artış sağladığı görülüyor. Yüzde 80 ile “hayır” rekoru kırmış olan Tunceli de bile AKP 6.2 puanlık bir artış göstermiş. Bazı AKP yanlılarının “keşke Kürtlerle ittifak yapsaydık” demeleri de herhalde bu küçük sapmalardan ileri geliyor.
Sonuç olarak rakamların gözümüze soktuğu şu yıkılış manzarasına rağmen, yandaş basın zafer çığlıkları atıyor. Bu çığlıklar mezarlıktan geçerken korkudan ıslık çalınmasına benziyor. Bahçeli ile kurduğu ittifak AKP’nin daha da kan kaybetmesine yol açtı.
Referandumdan önce yazdığım bir yazıda şunu demiştim: “Ne dersiniz? Bu referandumda yenilirlerse, ya da düşüşe geçecekleri bir biçimde kıl payı kazanırlarsa, bu kez de “Bahçeli bizi kandırdı!” derler mi acaba?” (http://www.abcgazetesi.com/anayasa-torbasinin-adi-da-kendine-benziyor-7641yy.htm)
Referandum sonuçları gidişatın oraya doğru olduğunu gösteriyor.
