- Tarım Dünyası
Dünya buğday üretimi artarken Türkiye’de neden düşüyor?
Çukurova’da buğday hasadı başladı.Toprak Mahsulleri Ofisi(TMO) bu yıl hasat başlamadan 15 gün önce tahıl alım fiyatlarını açıkladı. Açıklanan fiyattan memnun olan da var, şikayetçi olan da. Gerçek şu ki, açıklanan fiyat, resmi olarak ilan edilen enflasyonun üzerinde.Dünya fiyatlarının da üzerinde.Fakat üretici maliyetlerinin altında.
Sadece fiyat odaklı bir değerlendirme yanıltıcı olur. Kaldı ki, buğday üreten çiftçi para kazanamadığı için başka ürünlere yöneliyor. Bunun ayrıntılarını dün yazmıştık. Çiftçi para kazanamadığı için kıraç alanlarda buğday yerine arpa,nohut,mercimek,haşhaş gibi ürünler ekiyor. Sulu alanlarda ise buğday yerine mısır,ayçiçeği,kanola ekimini tercih ediyor.
Dünyada buğday üretimi artarken, Türkiye’de azalıyor. Artan ihtiyaç ithalatla karşılanıyor. İthal edilen buğday işlenerek un,makarna,irmik vb. ürün olarak daha yüksek katmadeğerle ihraç edildiği doğru. Çiftçi para kazanabilse ihraç kaydıyla ithal edilen buğday Türkiye’de üretilemez mi? Elbette üretilebilir.
Fakat, en stratejik ürün olan buğdayda bile, Türkiye’nin bir stratejisi yok. Son yıllarda buğday üretimine verdiği destek ve üretim stratejisi ile Rusya,Ukrayna ve Kazakistan ile birlikte yani Karadeniz ülkeleri, dünya buğday ihracatında Amerika’yı geçerek lider konuma yükseldi. Yakın coğrafyamızda buğday üretiminde bir başarı öyküsü yazılırken, Türkiye, üretimi artırmak yerine Rusya’dan, Ukrayna’dan buğday ithal ediyor. Bu, kabul edilebilir bir durum değil.
2019-2020 sezonunda dünyada neler olacak?
Toprak Mahsulleri Ofisi Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür Yardımcısı Cihan Soyalp, Hububat Tedarikçileri Derneği(HUBUDER)’nin Ankara’da düzenlediği; “2019/2020 Hasatına Doğru Türkiye ve Dünyada Tahıl Konferansı” nda sezona ilişkin ayrıntılı bilgiler verdi. Soyalp’in sunumundan yararlanarak dünyada ve Türkiye’deki tahıl piyasasını biraz daha yakından görelim.
2018/2019 döneminde son dört yılın en düşük seviyesinde, 735 milyon ton olan dünya buğday üretiminin, 2019/2020 döneminde 762 milyon tona yükseleceği öngörülüyor. Bu artışın alan ve verim kaynaklı olacağı düşünülüyor. Arpa üretimi aynı dönemde 141 milyon tondan 149 milyon tona, mısır üretimi 1 milyar 118 milyon tondan 1 milyar 125 milyon tona, pirinç üretimi ise 500 milyon tondan 505 milyon tona çıkacağı tahmin ediliyor.
Türkiye’de üretim azalıyor
Türkiye’de ise, buğdayda iç piyasa için yeterli miktarda üretim yapılıyor. Ancak mamul madde ihracatındaki artış nedeniyle hammadde ihtiyacını karşılayabilmek için buğday ithal ediliyor. Son 5 yıllık buğday üretim ortalaması yaklaşık 20.7 milyon ton, buğday tüketimi ise 19-20 milyon ton arasında öngörülüyor.
Buğday üretiminde son 5 yıla bakıldığında 2014’te 19 milyon ton iken, 2015’te 22 milyon 600 bin tona yükseldi. 2016’da 20 milyon 600 bin tona gerilerken 2017’de 21 milyon 500 bin ton oldu. 2018’de ise 20 milyon ton olan üretimin bu yıl yine aynı seviyelerde hatta bazı tahminlere göre 20 milyon tonun altına düşmesi bekleniyor.
Son 5 yıllık arpa üretim ortalaması 7 milyon ton, tüketimi ise 7-7.5 milyon ton civarında. 2017’de 7 milyon 100 bin ton olan arpa üretimi 2018’de 7 milyon tona geriledi. Bu yıl buğdaydan kaçan üreticinin arpa ekmesi nedeniyle üretimde bir miktar artış bekleniyor.
Mısır üretimi de 2015’ten bu yana geriliyor. 2015 ve 2016’da 6 milyon 400 bin ton olan üretim, 2017’de 5 milyon 900 bin tona, 2018’de 5 milyon 700 bin tona düştü.
Çeltik üretimi ortalama 900 bin ton.Pirinç karşılığı 540 bin ton. Pirinç tüketimi 760 bin ton. Bu nedenle üretim ihtiyacı karşılamıyor. aradaki fark her yıl ithal ediliyor.
2019’da neler olacak?
Bu hasat döneminde,makarnalık buğday ekilişinde yaklaşık yüzde 3,ekmeklik buğday ekilişinde yaklaşık yüzde 7 olmak üzere toplam buğday ekilişinde yaklaşık yüzde 5 azalma bekleniyor. Buğday üretimine alternatif olarak kıraç alanlarda arpa, nohut, haşhaş, yem bitkileri, mercimek üretimine, suluda ise, mısır, ayçiçeği ve kanolaya kayma var. Arpa ekilişinde yaklaşık yüzde 7 artış dikkat çekiyor. Bu artışın özellikle ekmeklik buğdaydan arpa üretimine kaymadan kaynaklandığı ifade ediliyor.
Taban gübresi (DAP) kullanımında geçen yıla göre yüzde 30, sertifikalı tohum kullanımında yüzde 15’e kadar azalma oldu. Bu da verimliliği olumsuz etkileyecektir.
Mayıs ayı yağışlarının normalleri civarında olması durumunda buğday üretiminin geçen yılın bir miktar altında, arpa üretiminin ise geçen yılın üzerinde olacağı tahmin ediliyor.
İthalat artıyor
Türkiye’de hububat ürünlerinde üretim istenilen seviyede artmazken, son yıllarda ithalatta istikrarlı bir artış var.
Buğday ithalatı 2014’te 5 milyon 285 bin ton iken 2015’te 4 milyon 350 bin ton,2016’da 4 milyon 226 bin ton ve 2017’de 4 milyon 991 bin ton oldu. 2018’de ise 5 milyon 782 bin tona ulaştı. 2019 yılı ithalatı sezon henüz tamamlanmadı ancak şimdiye kadar 5.8 milyon ton ithalat yapıldı.
Arpa ithalatı 2017’de 384 bin ton iken 2018’de 656 bin ton oldu. 2019’da dövizdeki artışa bağlı olarak ithalat geriledi ve 275 bin ton oldu.
Mısır ithalatı 2014 ve 2015’te 1.4 milyon ton iken 2016’da 535 bin tona geriledi.Fakat son iki yıldır ithalat adeta zirve yaptı. 2017’de 2 milyon 56 bin ton olan mısır ithalatı 2018’de 2 milyon 123 bin tona çıktı.
Pirinç ithalatı ise yıllık ortalama 250 bin ton seviyesinde.
Özetle, üretimden dış ticarete tahıllar konusunda bir stratejisi olmayan Türkiye, üretimi artırmak yerine ithalata dayalı bir politika uyguluyor. Bu politika Türkiye’yi yarın ekmeğe muhtaç hale getirir.
TÜRKİYE HUBUBAT İTHALATI (Bin Ton) 2014 2015 2016 2017 2018 Buğday 5.285 4.350 4.226 4.991 5.782 Arpa 676 200 40 384 656 Mısır 1.424 1.487 535 2.056 2.123 Pirinç 373 236 208 274 247
