- Cumhuriyet
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, “Çoğu dış aktör, Libya’da seçtiği tek bir siyasi güçle işbirliği yapmaya çalıştı” diyor ve kendi pozisyonlarını şöyle tarif ediyor: “Trablus olsun, Tobruk olsun, Libya’da istisnasız tüm siyasi güçlerle çalıştık. Çeşitli grupların tüm liderleri defalarca Rusya’ya geldi” (18.9.2020).
Lavrov’un işaret ettiği bu yanlış için Türkçede güzel bir söz var: “Bütün yumurtaları aynı sepete koymamak.”
Türkiye’ye komşu kıyı Tobruk’ta
Türkiye’nin Libya’da “bütün yumurtaları aynı sepete koymasının”, yani Tobruk’a karşı Trablus’u destekleme çizgisinin iki temel sorununu yazdık:
1. Mücadeleyi Trablus’un kazanacağının garantisi yoktu, Tobruk’un kazanması durumunda Türkiye’nin Libya kazanımı sıfırlanmış olacaktı.
2. İhtimal ki Tobruk da kazanamadı ve Libya Trablus ve Tobruk merkezli ikiye bölündü. Bunun da Türkiye’ye “Libya’yla deniz yetki alanı anlaşması” bağlamında bir yararı olmayacaktı. Çünkü Türkiye’nin denizden komşusu olan kıyı Trablus’ta değil, Tobruk’taydı!
Trablus’la yapılan deniz yetki alanı anlaşmasının, ancak Doğu Akdeniz’de birkaç ülkeyle daha anlaşma yapılarak “tam başarıya” ulaşabileceği de bir diğer gerçekti.
AKP’nin memnun kalmadığı ateşkes
Libya’da salt Trablus’a, üstelik Tobruk’u hedef alarak Trablus’a siyasi yatırım yapmanın sıkıntıları ortaya çıkmaya başladı maalesef…
Petrol akışını önceleyen küresel ihtiyaçlar doğrultusunda, Tobruk ve Trablus bir anlaşmaya zorlanıyor ve ilerlemeler de sağlandı.
Kuşkusuz, Libya’da hâlâ her ateşkes “kırılgan”, her anlaşma “suya yazılmış” durumdadır. Ancak mevcut tablo da şudur artık:
1. Türkiye’nin desteklediği Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti Başbakanı Fayez el Sarraj, 21 Ağustos’ta askeri güçlere ateşkes talimatı verdi. Eşzamanlı olarak General Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu’nu destekleyen Tobruk Merkezli Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih de ateşkes çağrısı yaptı.
2. Mısır başta pek çok ülke ateşkesi destekledi. Ancak Sarraj’ı destekleyen AKP hükümeti sessiz kaldı.
3. Ulusal Mutabakat Hükümeti İçişleri Bakanı Fethi Başağa Türkiye’ye çağrıldı. Başağa, Hulusi Akar’la temaslarını sürdürürken, Sarraj tarafından görevden alındı.
Sarraj istifa ediyor
4. Fransa Dışişleri Bakanı Le Drian, Sarraj ile telefonda görüştü. Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Sarraj’ı Paris’e davet etti (30.8.2020).
5. Başbakan Sarraj ve konsey üyelerinin huzurunda, Trablus’taki konsey karargâhında beş saat sorgulanan Başağa, bir hafta sonra göreve iade edildi (3.9.2020).
6. Ulusal Mutabakat Hükümeti Devlet Yüksek Konseyi ve Tobruk Temsilciler Meclisi heyetleri, Fas’ın Buznika kentinde 6-10 Eylül tarihleri arasında bir araya geldiler ve anlaşmaya vardılar.
7. Tobruk merkezli hükümet, Tobruk’taki Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih’e istifasını sundu (14.9.2020).
8. Trablus’taki hükümetin AKP destekli başbakanı Sarraj, ekim ayının sonunda istifa edeceğini ilan etti (17.9.2020).
9. Erdoğan, “Sarraj’ın istifası bizler için üzüntü verici” dedi (18.9.2020).
İhvancılığın iflası
Bütün yumurtaları aynı sepete doldurmanın sonucu oluşan tablo bu…
Türkiye’nin bütünlüklü bir Doğu Akdeniz stratejisine ihtiyacı olduğu bir kez daha görülmüş oldu.
İhvancılık nedeniyle Libya’da Sarraj hükümetini desteklemek, İhvancılık nedeniyle Mısır’la ilişkileri kesmek, İhvancılık ve fetihçilik nedeniyle Suriye’de Esad’a düşman olmak ve İhvancılık nedeniyle içeride “Lozan’ı hezimet gören” bir siyasi pozisyonu sürdürmek, Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye kazandırmaz.
MEB ilanı, Rusya’yla (Suriye’den Libya’ya, Karadeniz’den Akdeniz’e) kapsamlı işbirliği, Suriye’yle siyasi anlaşma, Mısır’la MEB anlaşması çabası gibi dört temel adım, Doğu Akdeniz’de başarının köşe taşlarıdır.
