AKP Hükümeti, 2006 yılında tarıma destek olmak amacıyla çıkardığı kanun ile gayrisafi milli hâsılanın en az yüzde 1'ini vermek zorunda. 2007 yılından bu yana baktığımızda ise hiçbir dönemde verilen destek yüzde 1'i bulmuyor. Oran yüzde 0,5 ile 0,7 arasında değişiyor. Yani ülkemizin çan çekişen tarımı beklenen devlet desteğini bir türlü bulamıyor.
Türkiye'de uzun yıllardır gereksiz bir çok kaleme sınırsızca harcamalar yapıldı. Oysa üretimin bel kemiği tarıma Anayasa'nın emrettiği destek dahi verilmiyor. Tarım ve hayvancılıkta günden güne erirken, bir zamanların tarım ve hayvancılık ülkesi olan Türkiye buğday, mısır, arpa ve hayvan ithal eder hale geldi.
2006 yılında yürürlüğe giren Tarım Kanunu'nun 21'inci maddesine göre, her yıl tarımsal destekleme için bütçeden ayrılacak kaynak, gayrisafi milli hâsılanın (GSMH) en az yüzde 1'i düzeyinde olarak belirlendi. Fakat ilerleyen yıllarda verilere bakıldığında 2007 yılından bu yana tarıma verilen destek hep yüzde 1'in altında kaldı. Kanunun çıktığı günden bu yana tarımsal desteklemelerin gayri safi milli hâsıladaki payı yüzde 0,5 ile yüzde 0,7 arasında değişmediği görülüyor. Yani üreticiye verilmesi gereken ödemeler verilmiyor.
Miktarlar eksik
Yıllara göre baktığımızda verilmesi gereken desteklerin bir türlü verilmediği daha iyi anlaşılıyor. 2015 yılında çiftçiye ödenmesi gereken miktar 17 milyar TL iken ödenen miktar 13 milyar TL'yi buluyor. 2016 yılında Türkiye'nin GSMH'sı 2 trilyon 608 milyar liraydı. Tarımsal destekleme 26 milyar lira seviyesinde olması beklenirken, açıklanan 14,8 milyar liralık destek miktarı olması gerekenin 11,2 milyar lira altında kaldı. Yani 2016 yılında da belirlenen miktar çiftçiye ödenmedi. 2017 yılında milli gelir 2 trilyon 404 milyar TL olarak hesaplanmıştı. Buna göre bütçeden tarımsal destekleme için ayrılması gereken pay, 20,4 milyar TL olmalıydı. Oysa 2017 yılı bütçesinden tarıma ayrılan pay 12 milyar 837 TL'de kaldı.
'Üretimi artırmak için çiftçinin hakkı verilmeli'
Uzmanlar, ithalatın arttığı, üretimin azaldığı bu dönemde üreticiye verilmesi gereken desteğin tam olarak sağlanması gerektiğini vurgularken, “Türkiye'de hiçbir dönem verilmeyen GSMH'ın yüzde 1'ini tam olarak çiftçiye vererek çiftçiye rahat bir nefes alması sağlanmalı. İthalatın had safhalara çıktığı bu dönemde çiftçiye hakkını vermek, üretimi artırmak lazım" çağrısında bulundu.
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 2007'den 2017 yılına kadar gerçekleştirdiği son 11 yıldaki tarımsal destek miktarı toplam 92 milyar TL'yi buluyor. Ancak tarım kanununa göre bu süredeki destek miktarının en az 141 milyar TL olması gerekiyor. Yani arada, çiftçiye kanunlar çerçevesinde ödenmesi gereken ancak ödenmeyen asgari 49 milyar TL'lik bir fark söz konusu. Devletin ödemek zorunda olduğu fakat çiftçiye ödemediği 49 milyar liralık borcu var.
