İngilizce'den çeviren: Deniz Kızılçeç
Yazının aslı: South African Communist Party looks at rebuilding alliance with ANC (17 Aralık 2019)
Güney Afrika Komünist Partisi (GAKP), Apartheid'i sona erdirme mücadelesi sırasında Afrika Ulusal Kongresi'ne (AUK) kilit önemde bir destek sağladı. Ülkeyi yöneten Üçlü İttifak'ın bir üyesi olan Güney Afrika Komünist Partisi, AUK ve Güney Afrika Sendikalar Konfederasyonu GASK ile birlikte 1994'ten beri Güney Afrika'nın idaresi için ortaklık kurmuş durumda. 7.300 birimde örgütlenen yaklaşık 319.000 üyesi ile GAKP, sadece Güney Afrika'da güçlü bir siyasi güç değildir, dünyadaki komünist kartiler arasında da önemli bir yer tutmaktadır. Ancak AUK-GAKP-GASK ortaklığında bugünlerde her şey yolunda gözükmüyor.
Sorun, GAKP'nin Güney Afrika’nın ekonomik olarak ezilen kitlelerine sağladığı işçi sınıfı önderliğinin devamıdır. Pek çok şey, partinin AUK ile ilişkilerinde uzun süredir var olan sorunlarla başa çıkma yönündeki mevcut çabalarıyla ilişkili duruyor. 9-12 Aralık 2019 tarihleri arasında GAKP 4. Özel Ulusal Kongresini (ÖUK) Johannesburg'un eteklerindeki Ekurhuleni'de yaptı. Bu kongrenin bildirilerine bakılacak olursa partinin AUK ile sorunlu ilişkisini ortaya çıkar. Bu belgeler iki yapı arasındaki ilişkinin stratejik temellerine ve geleceğine ışık tutabilir.
GAKP, Temmuz 2017'de düzenlenen 14. Ulusal Kongresi, Partinin Üçlü İttifak içindeki rolünü iyileştirmek için yapılan önerilerin uygulanmasını izlemek için bu Özel Ulusal Kongre’yi yetkilendirmişti.
GAKP, bu ittifak aracılığıyla siyasi iktidara ortak oluyor ve çeşitli devlet organlarında görev alıyor. GAKP üyelerinin seçimli devlet görevlerine talip olabilmesi için AKU’ne de üye olmaları gerekiyor. AUK'nin de kendi adaylarını belirlemeden önce GAKP’nin onayını alması gerekiyor. GAKP üyeleri, geçen yıllar içinde bir dizi bakanlık görevlerini yürüttüler. Bununla birlikte, son yıllarda çeşitli eyaletlerdeki bazı GAKP yöneticileri AUK ile işbirliğinin işleyişinde sıkıntılar olduğuna işaret ettiler. GAKP yöneticileri AUK'nin devlet görevlerine önerdiği adaylarını kendi başına seçtiğini veya bu adayların bazılarının niteliksiz veya yozlaşmış olduğunu söylüyorlar. GAKP’nin bazı şube yöneticileri, partinin bağımsız seçim faaliyetleri yürütmesine izin vermesi için parti merkezine baskı yapmaktalar. GAKP üyelerinin partinin ayrı bir parti olarak kendi adına veya başka seçim koalisyonlarının bünyesinde aday olmasını önermekteler.
Ulusal Demokratik Devrim ertelenemez
Partinin AUK ile ilişkilerdeki sorunlara karşı önerileri, 2017 Kongresinde onaylanan düzinelerce kararın birkaçında ortaya çıkıyor. Bu kararların öne çıkanları şöyle:
- "... Parti, işçiler ve bir bütün olarak örgütlü ve örgütsüz kitleler arasında kendi bağımsız varlığını inşa etmelidir."
- “… GAKP aktif olarak seçimlerde yer almalı ve yarışmalıdır. Seçimlere katılma yöntemimiz, yeniden tanımlanmış bir ÜÇLÜ İttifak şemsiyesi (mevcut ittifakı kastediyor) altında olabilir veya olmayabilir. "
- "… SACP, yeniden yapılandırılmış bir üçlü ittifak (mevcut ittifakı kastediyor) inşa etme mücadelesinde liderlik rolüne sahiptir."
- "... hem seçim mücadelesi amaçları için hem de Ulusal Demokratik Devrim'in radikal ikinci aşamasını savunmak için, Ulusal Demokratik Devrim'i derinleştirmek ve ilerletmek için, GAKP, işçi sınıfı ve ilerici güçlerin sol halk cephesinin sağlamlaştırılmasında aktif rol almalı ve önderlik rolü oynamalıdır."
GAKP merkezi yayını Umsebenzi'nin Aralık sayısında, GAKP Merkez Komitesi üyesi Alex Mashilo bu kararların sonuçlarını tartışmıştır. Mashilo’ya göre stratejik olarak bakıldığında mevcut üçlü ittifak Ulusal Demokratik Devrimci cepheyi temsil ediyor ve "İttifak’ın yeniden yapılandırılması" çabasının bu Cephenin "pratikleşmesini” amaçlaması gerekiyor. Ayrıca Mashilo partinin, özellikle üçlü İttifak henüz onarılmadığı sürece seçimlerde rekabet edebilmek için ittifak çerçevesi dışına çıkmasını mümkün görüyor.
GAKP'ne göre "Ulusal Demokratik Devrim", tarihsel bağlamda "özel olarak Afrika halkının ulusal kurtuluşunu ve genel olarak siyahların kurtuluşu" hedefini içermiştir. GAKP'ne göre "Ulusal Demokratik Devrim" hem ırkçı apartheid'in yok edilmesini hem de işçi sınıfının hakim olduğu demokratik bir devletin kurulmasını öngören ve sosyalist topluma giden yolda bir aşama, "kesintisiz bir şekilde toplumsal kurtuluşa ve insanın insan tarafından sömürüsünün tamamen ortadan kaldırılmasına doğru ilerleyen bir aşama" olarak görülmektedir.
Mashilo, "Sol Halk Cephesini" "Ulusal Demokratik Devrimi" ikinci bir aşamaya, yani radikal bir aşamaya, devrimi ilerletmeyi, derinleştirmeyi ve savunmayı (hedefleyen)" bir aşamaya taşımak için gerekli görüyor. Mashilo "öncüyü ( Yani Komünist Partiyi), geniş kitleler ve özellikle işçi sınıfı henüz hazır olmadan tek başına nihai savaşlara sokmanın tehlikeli” bir risk olduğuna işaret ediyor. Mashilo, inşa edilecek Sol Cepheyi, kitleleri ve işçileri gelecekteki mücadelelere hazırlamak için araçlar sağlayacak olası bir model olarak görüyor aynı zamanda Sol Cepheyi "gelecekteki seçimlere katılım için olası bir model" olarak görüyor.
Ekonomik Sorunlarla Eşleşen Siyasi Belirsizlik
GAKP, 2019 yılındaki Özel Ulusal Kongre’de yaptığı gibi kendi organları içinde kesinlikle etkinliğini belirlemek ve kendi geleceğini şekillendirmekle sorumludur, ancak Parti üzerinde dış etkiler de bulunmaktadır.
AUK‘nin kendisi de zorluklarla karşı karşıyadır. Artık AUK, Apartheid karşıtı mücadeledeki önderliğinin mirası olarak eskiden sahip olduğu ezici siyasi desteğe sahip değil. 8 Mayıs 2019 genel seçimlerinde AUK, 2014'te aldığı % 66'dan oy oranından % 57.5’e geriledi. AUK içi fraksiyon bölünmeleri geçtiğimiz Mayıs ayında AUK kampanyasına gölge düşürdü ve seçimlere katılım 1994'ten bu yana en düşük düzeye inerek yüzde 65.99 ‘da kaldı.
Yolsuzluk suçlamaları özellikle eski Güney Afrika Başkanı ve AUK lideri Jacob Zuma'ya karşı yoğunlaştı. Ekim 2017'ye gelindiğinde, AUK ile GAKP bağları, Zuma'nın GAKP Genel Sekreteri Blade Nzimande'yi kabinedeki görevinden almasına yol açacak kadar aşınmıştı. GAKP, AUK’nin gelir eşitsizliğini daha kötü hale getiren Siyah Ekonomik Güçlendirme programını eleştiriyordu.
Özel kongre için hazırlanan bir tartışma belgesine göre, GAKP, AUK'nin geleceği konusunda kötümser. Tartışma belgesi şöyle diyor: "Hizmet sunumundaki zayıflıklar, yolsuzluk ve yağma ortadan kaldırılmadıkça ve tüm ailelerin mali ve ekonomik durumu önemli ölçüde iyileşmedikçe ... 2021 yerel ve 2024 ulusal ve bölgesel seçimleri AUK’ne iktidarda kalma imkanı vermeyecek. "
GAKP şimdi bazı ilerici örgütleri sorunlu olarak görüyor. Üçlü İttifakın parçası olan GASK‘nun bazı sözcüleri devlete ait mülklerin özelleştirilmesinden yana açıklamalarda bulunuyor. Bazı Sendikalar, GASK’dan ayrılarak Güney Afrika Sendikalar Federasyonu (GASF)'nu oluşturdular ve yeni bir sosyalist siyasi parti olan Sosyalist Devrimci İşçi Partisi'ni kurdular. 2013 yılında kurulan ve popülüst halkçı izleyen bir siyasi parti olan Ekonomik Özgürlük Savaşçıları (EÖSP) ise 2019 ulusal seçimlerinde % 10,8 oy aldı. Bu parti topraklar, madenler ve fabrikalar gibi “stratejik ekonomik merkezlerin” kamulaştırma bedelleri ödenmeden doğrudan kamulaştırılması çağrısında bulunuyor.
GAKP, Güney Afrika'nın çoğunluk halkı üzerindeki ciddi ekonomik baskının süregiden ağırlığıyla karşı karşıyadır. Güney Afrika'da işsizlik % 29.1 (siyah işçiler için % 46). Güney Afrikalıların yarısından fazlası günde 2,84 doların altında bir gelirle yaşıyor ve tüm siyahların % 64'ü ve siyah çocukların neredeyse % 74'ü yoksulluk içinde yaşıyor. Dünya Bankasının raporu, "Güney Afrikalıların en tepedeki yüzde birinin ülkenin servetinin % 70,9'una sahip olduğunu" gösteriyor.
Komünistlerin Özel Kongre’sinin etkileri
AUK, GAKP’nin 14. Parti Kongresinde (2017) üçlü ittifak’ın yeniden yapılandırılmasına ilişkin alınan tavsiye kararlarını eleştirmişti. GAKP, Üçlü İttifak Siyasi Konseyinde bu konuları AUK ile müzakere etti. 10-11 Kasım'da toplanan bu organ, İttifak’ın yeniden yapılandırılmasına ilişkin bir “ortak belge” üzerinde anlaşmaya varıldığını duyurdu.
Üçlü İttifak Siyasi Konseyinde onaylanan bu ortak belge GAKP için bir kozdu, bu kozla donanmış olarak GAKP’nin 2019 daki özel kongresi, “yeniden yapılandırılma gibi çok zorlu bir sorunla nasıl başa çıkılacağı konusunda üyelerden yeni bir yetki" arıyordu.
Özel kongre, Üçlü İttifak Siyasi Konseyinde benimsenen ortak belgeyi onayladı ve aynı zamanda GAKP’nin Üçlü İttifakın yeniden yapılandırılması hakkındaki 14. Ulusal Kongre’nin deklarasyonunu yeniden kabul etti – böylece komünistlerin iki yıl önce yaptıkları eleştirilere bağlı kaldıklarının sinyalini verdi.
Özel Kongrenin resmi bildirisi, toplantının son günü olan 12 Aralık'ta yayınlandı. Bildiri ile devlete ait işletmelerin özelleştirilmesi, kamu kaynaklarının yağmalanması ve devletin elektrik kuruluşu Eskom'un kötü yönetimi eleştirildi. Resmi bildiri, finans sektörünü dönüştürmeye, "kapsamlı bir sanayi politikası" oluşturmaya, toprakları yeniden dağıtmaya, Güney Afrika Havayolları'nın devlet mülkiyetini güçlendirmeye ve "yeterli sosyal koruma" sağlamaya yönelik adımların altını çizdi.
Her nedense, Özel Kongrenin temel gündemi olan Üçlü İttifak’ın dönüştürülmesine ilişkin tartışma, belgenin sonunda ve oldukça kısa olarak yer aldı.
Ancak Özel Kongre, GAKP'nin seçimlere katılımı konusunda görüşler belirlemiş ve partinin “alt birimlerinin” 2021 yerel seçimlerinden önce ortaya çıkan sorunlarla ilgili olarak Merkez Komitesine rapor sunmasına ve önerilerde bulunmasına karar vermiştir. İletilecek sorunlar, İttifak Siyasi Konseyi tarafından varılan ortak belgede belirlenen kuralların ihlali ile ilgili olmalıdır.
GAKP‘nin bölge yöneticileri, Komünist Parti Merkez Komitesine “uzlaşmaya dayalı istişarenin” yokluğu, “İttifak'ın kapsayıcılığının” eksikliği ya da “ortak mücadele stratejisinin” göz ardı edilmesi durumları varsa bunları rapor etmelidir.
Yolsuzluk yapan, halk içinde desteği olmayan ya da danışılmadan veya "hizipler tarafından" dayatılan seçim adayları için uyanık olmalıdırlar.
Kararlarda, Parti Merkez Komitesi, "bu raporları değerlendirecek ve bir yol/yöntem belirleyecektir" denmektedir. Merkez Komite, GAKP‘nin seçim faaliyetlerine "14. GAKP Ulusal Kongresi kararları çerçevesinde" ve "ileride belirlenecek kriterlere" dayalı olarak izin verecektir.
GAKP Genel Sekreteri Blade Nzimande, “Üçlü İttifakın hâlâ geçerli olduğunu düşünüyoruz. Ülkemiz için en iyisi ittifakın birlik halinde kalmasıdır. AUK önderliğinde belirlenecek ortak seçim listelerine bağlıyız. Ancak bu listeler, yeniden yapılandırılmış ittifak politikası bağlamında hazırlanmalıdır. "
Üçlü İttifakın bugünkü durumunu dönüştürmek uzun vadeli bir proje olarak varlığını sürdürüyor.
Bu zorlu ve dolambaçlı süreç GAKP’nin ihtiyatlı hareket etmesini gerektiriyor. Ve bu mantıklı bir yaklaşım. Çünkü Üçlü İttifak'ın bir parçası olarak, parti daha geniş siyasi sahnede rol alabilmektedir. Ancak şu anda, dünya ölçeğine baktığımızda biraz olsun siyasal iktidarı paylaşan az sayıdaki Komünist partinin bu konumları dahi tehdit altındadır. Bu durum Güney Afrika için de fazlasıyla geçerli. Güney Afrika’da potansiyel olarak Komünist partiye destek verecek olan ezilen sınıf bölünmüş durumda. Bu kitleler sadece ayakta kalma kaygısı içinde, Partiyi destekleyerek kolektif olarak güçlenme tutumunu almayabilir.
