- Emekli bayram ikramiyesi 5 yılda sadece yüzde 10 arttı!
- Emeklinin ikramiye kaybı 10 bin TL’ye yaklaşt
- Resmi enflasyon 2018-2023 arası 5 yılda yüzde 269, resmi gıda enflasyonu yüzde 362 artarken emekli bayram ikramiyesi sadece yüzde 10 arttı!
- 2018’de 1.000 TL olarak saptanan bayram ikramiyesi 2021’de 1.100 TL oldu.
- Emekli bayram ikramiyesi resmi enflasyon kadar artsaydı en az 3.689 TL, gıda enflasyonu kadar artsaydı en az 4.619 TL, asgari ücret kadar artsaydı en az 5.307 TL olmalıydı.
- Emekli bayram ikramiyesi en az 5.500 TL olmalıdır.
- Emeklinin resmi enflasyona göre 5 yıllık ikramiye kaybı 10 bin TL’ye yaklaştı. Bu kayıp telafi edilmelidir.
- Emekliye her yıl dört asgari ücret ikramiye ödenmelidir.
DİSK Araştırma Merkezi DİSK-AR, emekli ikramiyesinde yaşanan hak kayıplarını açıklayan bir rapor yayınladı.
Araştırma bülteninde emekli bayram ikramiyelerinin 2018-2023 arasında enflasyon, gıda enflasyonu ve asgari ücret karşısında nasıl eridiği ele alınıyor ve en az ne kadar olması gerektiği ortaya konuyor.
Türkiye’de 14 milyona yakın emekli ve hak sahibi var. Türkiye’nin en büyük toplumsal gruplarından birini oluşturan emekliler için bayram aynı zamanda ikramiye demek.
2018’de 1.000 TL olarak belirlenen emekli bayram ikramiyesine beş yıl boyunca sadece yüzde 10 zam yapıldı. 2021 yılında 100 TL zam yapılarak 1.100 TL’ye çıkarıldı. Emekli bayram ikramiyesi 2022 yılında da 1.100 TL olarak uygulandı.
Emekli ikramiyesi 2018-2023 arası 5 yılda sadece yüzde 10 artarken, resmi enflasyon yüzde 269, gıda enflasyonu ise yüzde 362 arttı. Aynı dönemde asgari ücret ise yüzde 431 artarak 1.603 TL’den 8.507 TL’ye yükseldi.
Araştırma bülteninden özet bulgular şöyle:
- 5 yılda sadece yüzde 10 artan emekli bayram ikramiyeleri pula döndü, enflasyonun altında ezildi.
- 5 yıllık ikramiye kaybı yaklaşık 10 bin TL!
- Gıda enflasyonuna göre emeklilerin alım gücü son 5 yılda 1.000 TL’den 238 TL’ye düştü.
- Enflasyona göre emekli bayram ikramiyesinin alım gücü 5 yılda 1.000 TL’den 298 TL’ye düştü.
- Emekli bayram ikramiyesinin asgari ücrete oranı yüzde 62’den yüzde 13’e geriledi.
- Emekli bayram ikramiyesi en az asgari ücret kadar olmalıdır.
- En düşük emekli aylığı asgari ücret olmalıdır.
- Emeklilere yılda 4 kez birer aylık tutarından ikramiye verilmelidir.
Emeklinin ikramiyesi eridi!
Türkiye’de 14 milyona yakın emekli ve hak sahibi var. Türkiye’nin en büyük toplumsal gruplarından birini oluşturan emekliler için bayram aynı zamanda ikramiye demek. 2018’de 1.000 TL olarak belirlenen emekli bayram ikramiyesine beş yıl boyunca sadece yüzde 10 zam yapıldı. 2021 yılında 100 TL zam yapılarak 1.100 TL’ye çıkarıldı. Emekli bayram ikramiyesi 2022 yılında da 1.100 TL olarak uygulandı.
2018 yılında başlayan ekonomik krizin ardından 2020 yılında görülmeye başlayan Covid-19 salgını ve 2021 sonundan itibaren hızla artmaya başlan fiyatlar sebebiyle enflasyon tırmanır ve gelir kayıpları yaşanırken emekli ikramiyeleri yerinde saydı. Emekli bayram ikramiyesi ödenmeye başlandığı 2018 yılına göre hem asgari ücrete göre geriledi hem de yüksek enflasyon sebebiyle eridi.
Emekli ikramiyesi 2018-2023 arası 5 yılda sadece yüzde 10 artarken, resmi enflasyon yüzde 269, gıda enflasyonu ise yüzde 362 arttı. Aynı dönemde asgari ücret ise yüzde 431 artarak 1.603 TL’den 8.507 TL’ye yükseldi. 5 yılda sadece yüzde 10 artan emekli bayram ikramiyeleri pula döndü, enflasyonun altında ezildi.
2022 yılının ilk bayramında ikramiyelerin geçmiş enflasyon kaybının giderilmesi ve güncel enflasyona karşı korunması için 4.799 TL geçmiş enflasyon kaybı ve 2023 için 3.689 TL olmak üzere toplam 8.488 TL ödeme yapılmalıdır. Bu artış emekli ikramiyesinin resmi enflasyona karşı korunması için zorunludur.
Emekli bayram ikramiyesi nedir?
Bilindiği gibi AKP Hükümeti tarafından 2008’de çıkarılan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu emekli aylık ve gelirlerinin ciddi biçimde düşmesine sebep oldu. Emekli aylıklarının giderek düşmesi kamuoyunda büyük tepkiyle karşılandı. Tepkiler karşısında emekli aylıklarını artırmak yerine geçici bir çözüm olarak yılda iki kez dini bayramlarda emeklilere ikramiye verilmesi yoluna gidildi.
18 Mayıs 2018 tarihinde 30425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 11 Mayıs 2018 tarihli ve 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 23. maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na “Kurumca bu Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca gelir ve gelir ödemesi yapılanlara, ödemenin yapılacağı tarihte gelir ve aylık alma şartıyla, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramında 1.000’er TL tutarında bayram ikramiyesi ödenir” ek maddesi eklendi. Böylece emeklilere yılda iki bayramda toplam 2.000 TL (1.000 TL+1.000 TL) bayram ikramiyesi verilmeye başlandı. İkramiye miktarı 2021’de yüzde 10’luk artışla (100 liralık zamla) 1.100 TL’ye (yılda toplam 2.200 TL) yükseltildi. 2022 ve 2023 yılında ise emekli bayram ikramiyelerinde herhangi bir değişiklik yapılmadı. Böylece emekli bayram ikramiyeleri asgari ücret ve artan enflasyon karşısında alım gücünü kaybetti.
Emekli bayram ikramiyesi nasıl pula döndü? 5 yıllık ikramiye kaybı yaklaşık 10 bin TL!
Bilindiği gibi emekli aylık ve gelirleri 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 55. maddesine göre her yılın ocak ve temmuz ayında tüketici fiyatlarındaki artış oranında artırılmaktadır. Ancak emeklilere ödenen bayram ikramiyeleri resmi enflasyona göre artırılmadı ve bu yüzden bayram ikramiyelerinde ciddi bir enflasyon kaybı oluştu.
Tablo 1’de görüldüğü üzere emekli ikramiyelerinde resmi enflasyona göre 2018-2022 arası kayıp yaklaşık 5 bin TL oldu. 2022 ve 2023 arası dönemde yıllık enflasyonda meydana gelen devasa artış emekli bayram ikramiyelerinin daha da erimesine sebep oldu. Emekli bayram ikramiyeleri 2023 yılında da 1.100 TL olarak ödenirse bu kayıp 10 bin TL’ye yükselecektir (Tablo 1).
Gıda enflasyonuna göre emeklilerin alım gücü son 5 yılda 1.000 TL’den 238 TL’ye düştü
Gıda enflasyonu Şubat 2023 döneminde TÜİK tarafından yüzde 69,3 olarak açıklandı. Emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 90’a yakın. Son bir yıllık yüksek enflasyonu döneminde ise emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 100’lerin üzerine çıktı. Böylece emekli ikramiyesinin gıda enflasyonu karşısındaki kaybı artıyor.
Mart 2018’den Şubat 2023’e geçen sürede gıda enflasyonu yüzde 362 oranında arttı. Emekli bayram ikramiyesi ise yüzde 10’luk artışla 2021’de 1.100 TL oldu. 2023 yılında emekli bayram ikramiyesinin alım gücü gıda enflasyonuna göre 238 TL’ye geriledi. Böylece emekli bayram ikramiyelerinin gıda enflasyonuna göre kaybı (bir bayram) 3.519 TL’dir. Emekli bayram ikramiyelerindeki kaybı önlemek için ikramiyeler 2023’te en az 4.619 TL olmalıdır (Tablo 2).
Resmi enflasyona göre emekli bayram ikramiyesinin alım gücü 5 yılda 1.000 TL’den 298 TL’ye düştü
Mart 2018 ve Şubat 2023 arasındaki beş yıllık dönemde TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) yüzde 269 oranında arttı. Buna karşılık emekli bayram ikramiyelerinde yüzde 10’luk bir artış yaşandı. Bu durumda 2018-2023 arasında emekli ikramiyesinin alım gücü 1.000 TL’den 298 TL’ye geriledi.
Emekli ikramiyesi resmi enflasyona göre artırılsaydı bugün en az en az 3.689 TL olması gerekirdi (Tablo 3). Böylece emekli ikramiyesinin (bir bayram) enflasyon karşısındaki kaybı 2023 için 2.589 TL olarak gerçekleşti.
Emekli bayram ikramiyesinin asgari ücrete oranı yüzde 62’den yüzde 13’e geriledi
Emekli bayram ikramiyelerinin asgari ücret kadar artırılmaması sebebiyle emekli bayram ikramiyelerinin alım gücü düşüyor. Asgari ücretin 1.603 TL olduğu 2018 yılında belirlenen bayram ikramiyesi, asgari ücretin yüzde 62’si tutarındaydı. 2023 yılında ise 1.100 TL’lik bayram ikramiyesi asgari ücretin yüzde 13’üne geriledi. Emekli ikramiyesi asgari ücrete göre artırılsaydı 5.307 TL olması gerekirdi (Tablo 4).
Emekli bayram ikramiyesi en az asgari ücret kadar olmalıdır?
Mart 2018’de 1.603 TL olan asgari ücrete karşılık emekli bayram ikramiyesi 1.000 TL’ydi. Bu dönemde emekli bayram ikramiyesinin asgari ücret oranı yüzde 62’ydi. Mart 2021’de ise emekli bayram ikramiyesinin 2.826 TL olan asgari ücrete oranı yüzde 39’a düştü.
- Emekli bayram ikramiyesi emekli aylığından az olmamalıdır.
- En düşük emekli aylığı asgari ücret olmalıdır.
- Emeklilere yılda 4 kez birer aylık tutarından ikramiye verilmelidir.
