Koronavirüs tedbirleri kapsamında birçok işletmenin faaliyetinin sınırlandırılması, bir kısmının da kapanmasıyla birlikte hizmetler sektöründe çalışanlar için yeniden kısa çalışma ve ücretsiz izin dönemi başladı. Haziran ayı sonuna kadar kısa çalışma için isimleri İŞKUR’a bildirilmiş çalışanlar için, yeniden başvuru yapma hakkı bulunuyor.
Koronavirüs nedeniyle restoran ve kafeler başta olmak üzere birçok işletmenin faaliyetinin sınırlandırılması, bir kısmının da kapanmasıyla birlikte, hizmetler sektöründe çalışanlar için yeniden kısa çalışma ve ücretsiz izin dönemi başladı. Kısa çalışmadan daha önce çıkan çalışanlar tekrar bu uygulama kapsamına girebilecek.
2021 Haziran’a uzatılabilir
Alışveriş merkezi, market, berber, kuaför ve güzellik merkezleri sadece sabah 10.00 ile akşam 20.00 saatlerinde açık olacak. Bu sektörler emek yoğun ve daha çok istihdamın sağlandığı sektörler. Kabaca yapılan hesaba göre bu alanlarda 2 milyondan fazla çalışan bulunuyor. İşyerlerinde faaliyetlerin yavaşlaması durumunda daha önce Kısa Çalışma Ödeneği devreye alınmıştı.
Koronavirüs nedeniyle kolaylaştırılmış kısa çalışma uygulaması, Cumhurbaşkanı kararıyla, aralık ayı sonuna kadar uzatılmıştı. İşten çıkarma yasağı da, aynı gün yayınlanan kararla 17 Ocak’a kadar uzatılmıştı. Son yapılan yasal değişikliklerle, her iki düzenlemenin de 2021 yılı Haziran ayı sonuna kadar uzatılması imkanı bulunuyor. Bu kapsamda aralık sonunda hem kısa çalışma, hem de ücretsiz izin ve işten çıkarma yasağında uzatma yapılacağı beklentisi bulunuyor.
Uygulamanın şekline işveren karar veriyor
İşten çıkarma yasağı halen yürürlükte olduğu için işyerinin kapanması, işin sona ermesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uyulmaması halleri dışında sözleşme feshi yapılamıyor. Bunun yerine, işverenler çalışanları için ücretsiz izin veya kısa çalışma ödeneğini kullanabiliyor.
Ücretsiz izne gönderilen çalışanlar için de, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan aylık brüt bin 177 TL net bin 1168 TL ödeniyor. Ekim ayı itibariyle kısa çalışma kapsamındaki çalışan sayısı 927 bine kadar gerilemişti. Ücretsiz izinde ise, 540 bin kişi bulunuyordu. Koronavirüs tedbirlerinin tekrar uygulamaya geçmesiyle birlikte, bu haftadan itibaren hem kısa çalışma hem de ücretsiz izindeki çalışan sayısının yeniden artması bekleniyor. Kısa çalışmada en yoğun ay ise, sanayideki üretimin de durduğu Mayıs ayında olmuş ve kapsamdaki çalışan sayısı 3 milyon 282 bine kadar çıkmıştı.
Başvuru yapamayacak olanlar
Yeniden yapılacak kısa çalışma başvurularında kriter ise Haziran ayı. Haziran ayı sonuna kadar kısa çalışma için isimleri İŞKUR’a bildirilmiş çalışanlar için, bu dönemde de yeniden başvuru yapma hakkı bulunuyor. İlk koronavirüs tedbirleri döneminde kısa çalışmadan yararlanmamış veya işe sonrasında girmiş çalışanlar içinse yeniden kısa çalışma ödeneği başvurusu yapılamayacak.
İSF kaynak aktarıyor
Kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin için yapılan ödemelerin kaynağını İşsizlik Sigortası Fonu (İSF) oluşturuyor. 2019’da 131 milyar TL büyüklükle kapatan fon, 2020 Ekim ayında 107 milyar 921 milyon TL’ye düştü. Fonun 2020 sonunda ise 92.5 milyar TL’ye gerilemesi bekleniyordu. Ancak ikinci dalga nedeniyle rakamın daha da düşebileceği belirtiliyor.
Kimlere KÇÖ ödenir?
Kısa Çalışma Ödeneği’nden (KÇÖ), Haziran sonuna kadar kısa çalışma başvurusu yapmış olan işyerlerinde çalışıp da isimleri İŞKUR’a bildirilen işçiler yararlanabilecek. Bu işyerlerinde sonradan işe giren işçiler KÇÖ’nden yararlanamayacak. KÇÖ alabilmek için ödenek başvurusu yapıldığı tarih itibarıyla son 3 yılda en az 450 prim günü bulunması ve 60 gün hizmet akdi ile çalışmak gerekiyor. KÇÖ, alınan maaşa göre ve çalışılmayan gün sayısına göre; 1.752-4.380 lira arasında değişiyor.
Kısa çalışmada işçi çalışır mı?
Kısa çalışmanın uygulanmaya başlaması işverenin çalışma süresini en az üçte biri oranında azaltmasına bağlıdır. Dolayısıyla kısa çalışmada olan bir işçi en fazla haftada 30 saat çalıştırılabilecektir. İşçi 30 saati geçmemek şartıyla işverenin belirlediği haftalık süre kadar çalışmakla yükümlüdür.
