- Geniş tanımlı işsiz sayısı pandemi öncesine göre 2,4 milyon arttı!
- Hem geniş hem dar tanımlı işsizlik artıyor
- Resmi işsizlerin yüzde 90’ı işsizlik ödeneği alamıyor!
- Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 20,8!
- Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 27,5!
DİSK-AR “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu (Ocak 2023)” yayımlandı.
DİSK-AR raporuna göre, TÜİK’in Kasım 2022 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları 10 Ocak 2023’te yayımlandı. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 10,2, mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise yüzde 20,8 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK’e göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) 2022 Kasım ayında bir önceki aya göre 23 bin kişi artarak 3 milyon 576 bin kişi oldu (Grafik 1).
DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Kasım 2022’de 7 milyon 872 bin kişi olarak gerçekleşti. TÜİK’e göre Kasım 2019’da yüzde 13,3 olan işsizlik Kasım 2022’de yüzde 10,2 olarak gerçekleşti. Ancak aynı yıllarda geniş tanımlı işsizlik yüzde 18,4’ten yüzde 20,8’e yükseldi (Grafik 1).
İşsizlerin yaklaşık yüzde 90’ı işsizlik ödeneği alamıyor!
İşsizlik yüksek düzeyde seyrederken dar tanımlı işsizlerin ezici çoğunluğunun işsizlik ödeneğinden yararlanamadığı ortaya çıktı. İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarının ağır olması ve işsizlik sigortası kaynaklarının amacı dışında kullanılması sebebiyle işsizlerin büyük çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor.
Kasım 2022’de TÜİK toplam dar tanımlı işsiz sayısını 3 milyon 576 bin kişi olarak açıkladı. İŞKUR’un Kasım 2022 verilerine göre ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 408 binde kaldı. Böylece Kasım 2022’de resmi işsizlerin sadece yüzde 11,4’ü işsizlik sigortası alabildi.
3 milyonu aşkın işsiz işsizlik ödeneğinden yoksun kaldı. Bu da işsizlerin yaklaşık yüzde 88,3’ünün işsizlik ödeneğinden yararlanmadığı anlamına geliyor (Grafik 2).
Geniş tanımlı işsiz sayısı 7 milyon 872 bin!
Kasım 2022 döneminde mevsim etkisinden arındırılmış (MEA) dar tanımlı işsizlik (işsizlik 1) yüzde 10,2, zamana bağlı eksik istihdam ile işsizlerin bütünleşik oranı (işsizlik 2) yüzde 14,3; işsiz ve potansiye işgücünün bütünleşik oranı (işsizlik 3) yüzde 16,9 ve âtıl işgücü oranı (işsizlik 4, geniş tanımlı işsizlik) ise yüzde 20,8 olarak açıklandı (Grafik 3).
Kasım 2019’da 342 bin olan zamana bağlı eksik istihdam (MEA) sayısı, Kasım 2022’de 1 milyon 450 bin kişiye yükseldi. Kasım 2019’da 1 milyon 637 bin olan potansiyel işgücü sayısı ise Kasım 2022’de 2 milyon 845 bine yükseldi.
TÜİK’in âtıl işgücü oranından hareketle yaptığımız hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı Kasım 2022’de 7 milyon 872 bin olarak gerçekleşti.
Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 27,5
TÜİK’e göre de kadın işsizliği tüm işsizlik türlerinde en yüksek kategori olmaya devam ediyor. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 8,8 iken kadınlarda yüzde 12,9 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) erkeklerde yüzde 17,0, kadınlarda ise yüzde 27,5 olarak hesaplandı. Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark 10,5 puandır (Grafik 4).
Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 13 iken kadınlarda yüzde 16,8’dir. İşsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 13 iken kadınlarda yüzde 24 seviyesindedir (Grafik 4).
Kasım 2022 itibarıyla kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 538 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 3 milyon 760 bindir. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 2 milyon 38 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 139 bindir (Grafik 5).
Kasım 2022 HİA verilerine göre işsizlik türlerinin en yüksek olduğu kategori yüzde 27,5 ile genç kadın (15-24 yaş) işsizliği oldu. İkinci yüksek işsizlik kategorisi ise geniş tanımlı kadın işsizliğidir. Kasım 2022’de geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 23,9’dur (Grafik 6). Bilindiği gibi salgın döneminde diğer işsizlik kategorilerine göre kadın işsizlik türleri genele göre çok daha yüksek gerçekleşti ve bu eğilim devam ediyor.
Geniş ve dar tanımlı işsizlik arasındaki fark 10,6 puan
Geniş tanımlı işsizlik oranı ile dar tanımlı işsizlik oranı arasındaki puan farkı açılma eğilimini sürdürüyor. Zamana bağlı eksik istihdamda artış ve iş bulma ümidinin kaybedilmesine paralel olarak geniş tanımlı işsizlik oranı artıyor ve dar tanımlı işsizlik ile arasındaki makas açılıyor. Örneğin, Ocak 2019’da dar tanımlı işsizlik yüzde 13,6 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 19,7 olarak gerçekleşmişti. Bu dönemde geniş tanımlı işsizlik dar tanımlı işsizlikten 6,1 puan yüksekti.
Kasım 2022’de ise dar tanımlı işsizlik yüzde 10,2 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 20,8 olarak gerçekleşti (Grafik 7). Dar ve geniş işsizlik arasındaki fark bu dönemde 10,6 puan oldu. Dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni zamana bağlı eksik istihdam sayısı, ümidini kaybedenlerin, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanların sayısındaki artıştır. Böylece dar tanımlı işsizlik sınırlı kalırken geniş tanımlı işsizlik arasındaki fark açılmaktadır.
