Eğitim ve diğer kamu emekçilerinin 1970’li yıllarda TÖS, TÖB-DER ve TÜM-DER ile başlayan sendikal mücadele süreci 12 Eylül 1980’deki faşist darbe ile kesintiye uğradı.
Askeri darbe sonrasında, uluslararası holdinglerin ve bankaların temsilcisi olan IMF’nin reçeteleri doğrultusunda yürürlüğe konulan 24 Ocak kararlarının uygulanmaya başlaması ile sendikal haklara yönelik yeni saldırılar başladı. Bütün sendikal faaliyetler durduruldu. TÜRK-İŞ’in faaliyetlerine izin verilirken, DİSK kapatıldı. DİSK’in üye ve yöneticileri tutuklu olarak idam isteği ile yargılanırken, TÜRK-İŞ Genel Sekreteri darbe hükümetinde Çalışma Bakanı olarak görevlendirildi.
1989’da işçi sınıfının başlattığı “Çıplak Ayaklı Yürüyüş ve Bahar Eylemleri” ile birlikte kamu emekçileri yeniden harekete geçerek Grevli-Toplu Sözleşmeli Sendika Hakkı için yeniden mücadeleye başladı.
O yıllarda öğretmen, maliyeci, belediyeci, sağlıkçı ve diğer kamu emekçileri tarafından kurulan memur sendikaları “memurların sendika kurma hakkı olmadığı” gerekçesi ile kapatıldı.
Ancak, kamu emekçilerinin ısrarlı ve kararlı bir şekilde sürdürdüğü fiili ve meşru mücadele sonunda 1982 Anayasası’nın 51. Maddesinde yer alan “İşçiler ve işverenler sendika kurabilir.” ibaresi “Çalışanlar ve işverenler sendika kurabilir.” şeklinde değiştirilerek, memurların “Sendika Kurma ve Toplu Sözleşme Hakkı” için gerekli Anayasal ve yasal düzenlemeler yapıldı.
8 Aralık 1995’te kurulan Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu KESK, 1990’lı yıllarda işyerlerinde gerçekleştirdiği iş bırakma eylemleriyle, sokaklarda ve alanlarda gerçekleştirdiği kitlesel yürüyüşler ve basın açıklamalarıyla hızla büyüyerek üye sayısı 500 bine yaklaştı.
Ancak, emek-sermaye çelişkisi temelinde emek eksenli olarak başlayan sendikal mücadele anlayışından etnik kimlik siyaseti anlayışına savrulunca, KESK tüm işkollarında ve işyerlerinde giderek küçülerek bugünlere gelindi.
KESK’in 24-25 Haziran 2021 tarihlerinde Ankara’da yapılan 10. Olağan Genel Kurulu öncesinde gerçekleşen KESK üyesi sendikaların kongre sonuçları ile KESK Kongresi sonuçları birlikte değerlendirildiğinde, mevcut sendikal mücadele anlayışı ile önümüzdeki süreçte KESK’in yeniden hızlı bir şekilde büyüyerek güçleneceğine dair çok fazla umutlu olmadığımı açıkça belirtmek isterim.
KESK’in içinde bulunduğu krizden tek çıkış yolu, etnik kimlik temelinde siyasi mücadele yürütmek yerine, işyerlerinde her gün ağır ekonomik sorunlar yaşayan kamu emekçilerinin acil taleplerinin çözümü için sınıf ve kitle sendikacılığı temelinde emek eksenli bir mücadele yürütmektir. Aksi halde daha da küçülmeye devam edecektir.
KESK ve diğer konfederasyonların 2002-2021 yılları arasındaki üye sayıları:
| KESK | Birleşik Kamu-İş | Türkiye Kamu-Sen | Memur-Sen | |
| 2002 | 262.348 | 329.065 | 41.871 | |
| 2003 | 295.830 | 385.425 | 98.146 | |
| 2004 | 297.114 | 343.921 | 137.937 | |
| 2005 | 264.060 | 316.038 | 159.154 | |
| 2006 | 234.336 | 327.329 | 203.851 | |
| 2007 | 231.987 | 350.727 | 249.725 | |
| 2008 | 223.460 | 357.841 | 314.701 | |
| 2009 | 224.413 | 20.731 | 375.990 | 376.355 |
| 2010 | 219.195 | 21.731 | 369.600 | 392.171 |
| 2011 | 232.083 | 26.422 | 394.497 | 515.378 |
| 2012 | 240.304 | 33.477 | 418.991 | 650.328 |
| 2013 | 237.180 | 40.041 | 444.935 | 707.652 |
| 2014 | 239.700 | 50.503 | 447.641 | 762.650 |
| 2015 | 236.203 | 57.365 | 445.729 | 836.505 |
| 2016 | 221.069 | 63.990 | 420.220 | 956.032 |
| 2017 | 167.403 | 64.248 | 395.250 | 997.089 |
| 2018 | 146.287 | 64.730 | 394.423 | 1.010.298 |
| 2019 | 137.606 | 67.273 | 413.339 | 1.019.853 |
| 2020 | 137.242 | 69.794 | 426.100 | 1.013.920 |
| 2021 | 132.225 | 68.600 | 430.183 | 1.004.152 |
KESK üyesi dört sendikanın 2002-2021 dönemi istatistikleri:
EĞİTİM-SEN:
2002 Yılı Üye Sayısı: 149.383 / Sendikalaşma Oranı: % 22,84
2021 Yılı Üye Sayısı: 71.642 / Sendikalaşma Oranı: % 5,85
BES:
2002 Yılı Üye Sayısı: 26.840 / Sendikalaşma Oranı: % 20,57
2021 Yılı Üye Sayısı: 5.663 / Sendikalaşma Oranı: % 2
SES:
2002 Yılı Üye Sayısı: 24.187 / Sendikalaşma Oranı: % 10,06
2021 Yılı Üye Sayısı: 19.398 / Sendikalaşma Oranı: % 2,99
TÜM BEL-SEN:
2002 Yılı Üye Sayısı: 13.581 / Sendikalaşma Oranı: % 44,11
2021 Yılı Üye Sayısı: 24.757 / Sendikalaşma Oranı: % 19,84
Kaynaklar:
(1) T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Hayatı İstatistikleri Kamu Görevlileri Sendika Üye Sayıları Hakkında Tebliğler (2002-2020)
https://www.csgb.gov.tr/istatistikler/calisma-hayati-istatistikleri/sendikal-istatistikler/kamu-gorevlileri-sendika-uye-sayilari-hakkinda-tebligler/
(2) Resmi Gazete - Tarih: 2 Temmuz 2021 Sayı: 31529
4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu Gereğince Kamu Görevlileri Sendikaları ile Konfederasyonların Üye Sayılarına İlişkin 2021 Temmuz İstatistikleri Hakkında Tebliğ:
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/07/20210702-6.pdf
- Selim Dikel
