Emeklilerin Sendika ve Toplu Sözleşme Hakkı, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Paketine, Ortak Politikalar Mutabakat Metnine ve Hükümet Programına Dahil Edilmelidir!
Millet İttifakını oluşturan siyasi partiler tarafından hazırlanarak 28 Kasım 2022 tarihinde kamuoyuna açıklanan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği paketinde emeklilerin sendika ve toplu sözleşme hakkına ilişkin herhangi bir düzenlemeye ve taahhüde yer verilmemiştir.
Söz konusu Anayasa değişikliği önerilerinde; Anayasa’nın 49. Maddesinde yer alan “Çalışma hakkı ve ödevi” tanımlamasındaki “ödev” kelimesinin çıkarılarak yerine “hürriyet” kelimesinin eklenmesi suretiyle 49. Maddenin “Çalışma hakkı ve hürriyeti” olarak değiştirilmesi önerilmiştir. Bu olumlu bir öneridir.
Ancak, Anayasa değişikliği önerilerinde 49. Maddeden 56. Maddeye atlanarak; Sendika Kurma Hakkını tanımlayan 51. Madde ile Toplu Sözleşme Hakkını tanımlayan 53. maddelerde herhangi bir değişiklik önerisine yer verilmemiştir.
Millet İttifakını oluşturan siyasi partiler tarafından hazırlanan ve 30 Ocak 2023 tarihinde kamuoyuna açıklanan Ortak Politikalar Mutabakat Metninde ise; “Temel Hak ve Hürriyetler”, “Sosyal Güvenlik” ve “Çalışma Hayatı” başlıkları altında emeklilerle, çalışanlarla ve sendikal alanla ilgili bazı olumlu vaatler bulunmakla birlikte; Emeklilerin Sendika Kurma ve Toplu Sözleşme Hakkı ile ilgili Anayasal ve yasal düzenleme yapılacağına dair herhangi bir taahhüde yer verilmemiştir.
Dolayısıyla, Millet İttifakı tarafından kamuoyuna açıklanan söz konusu metinlerin; emeklilerin insanca yaşam talebiyle 1995 yılında başlattığı ve peş peşe açılan kapatma davalarına rağmen halen devam eden sendikal mücadelesinin temel hedefi olan toplu sözleşmeli sendika talebini tam anlamıyla karşılamaktan uzak olduğunu da vurgulamak gerekmektedir.
Sendikasız demokrasi toplu sözleşmesiz sendika olmaz, emekli sendikaları kapatılamaz!
Emekli sendikaları, AKP/MHP iktidarı tarafından peş peşe açılan kapatma davaları ile haksız ve hukuksuz bir şekilde faaliyetten men edilerek, insanca ve onurlu bir yaşam için mücadele eden emekliler susturulmak istenmektedir.
Sendikalar, çalışanların ve emeklilerin ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını koruyan ve geliştiren emek örgütleridir.
Milyarlarca liralık servet sahibi olan işverenlere hiç ihtiyaçları olmadığı halde sendika kurma hakkı tanıyıp, buna karşın açlık ve yoksulluk sınırının altındaki maaşlarla yoksulluğa ve sefalete mahkum edilen milyonlarca emeklinin sendika hakkının engellenmesi girişimleri asla kabul edilemez.
Emeklilerin sendikal hakları ve hukuki dayanakları
Emeklilerin, ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için sendika kurmaları yasal ve meşru olup, kaynağını Anayasadan almaktadır.
Anayasada ve yürürlükteki yasalarda emeklilerin sendika kurmasını yasaklayan herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.
Dolayısıyla, Anayasa’da açıkça yasaklanmayan bir hakkın kullanılması söz konusu olduğunda hukuk açısından esas olan özgürlüklerdir.
Temel hak ve özgürlüklere ilişkin tüm uluslararası sözleşmelerde, sendika kurma hakkı bir insan hakkı olarak herkese tanınmıştır.
T.C. Anayasası’nın 17. Maddesinde; “Herkesin, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahip olduğu” belirtilmiş olup; 90. Maddesinde ise; “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır” denilmektedir.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 23/4. Maddesine göre; “Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkı vardır.”
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 11/1. Maddesinde de; “Herkes barışçıl olarak toplanma ve dernek kurma hakkına sahiptir. Bu hak, çıkarlarını korumak amacıyla başkalarıyla birlikte sendikalar kurma ve sendikalara üye olma hakkını da içerir” denilmiştir.
Anayasamızın 17. ve 90. maddeleri ile İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 23/4. ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 11/1. maddelerinde yazılı olan metinlerde de açıkça görüldüğü gibi, Türkiye’nin imzalamış olduğu uluslararası sözleşmeler dikkate alındığında yürürlükteki Anayasanın 17. ve 90. madde hükümlerine dayanılarak kurulan emekli sendikaları yasaldır ve haklarında kapatma davası açılamaz.
Millet İttifakı’na çağrı: “Emeklilerin Sendika ve Toplu Sözleşme Hakkı, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Paketine, Ortak Politikalar Mutabakat Metnine ve Hükümet Programına dahil edilmelidir”
Bilindiği gibi, emekli sendikaları hakkında açılan kapatma davalarında, mahkemeler tarafından Anayasa’nın 51. maddesine atıfta bulunularak, emeklilerin sendika kurma hakkının olmadığı gerekçesiyle kapatma kararları verilmektedir.
Bu nedenle, emekli sendikaları hakkında kapatma davaları açılmasının önlenmesi ve emeklilerin toplu sözleşmeli sendika hakkını özgürce kullanabilmeleri bakımından; Millet İttifakı tarafından hazırlanan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Paketine, Ortak Politikalar Mutabakat Metnine ve Hükümet Programına; “Emeklilerin Toplu Sözleşmeli Sendika” talebinin dahil edilmesinin önemli ve zorunlu olduğunu düşünüyorum.
Milyonlarca emeklinin oylarıyla işbaşına gelen siyasi iktidarlara ve T.B.M.M.’ne düşen görev, mevzuattaki yasal boşluğun arkasına sığınarak emeklilerin sendikal haklarını engellemek değil, emekli yurttaşların insanca ve onurlu bir yaşama sahip olabilmelerini sağlamaktır.
Bu görev, aynı zamanda demokratik hak ve özgürlüklerin uygulanması bakımından da elzem ve kaçınılmaz bir görevdir.
Dolayısıyla, yapılması gereken şey emekli sendikalarını kapatmak için dava açmak değil, bu konuda gerekli olan Anayasal ve yasal düzenlemeleri bir an önce gerçekleştirmektir.
Bunun için, emekli maaşlarının TÜİK’in açıkladığı sahte enflasyon oranlarına göre hükümet tarafından tek yanlı olarak belirlenmesi uygulamasına derhal son verilmeli ve maaşların toplu sözleşme yoluyla belirlenmesi için, Anayasanın “Sendika Kurma Hakkı” ve “Toplu Sözleşme Hakkı” ile ilgili 51. ve 53. Maddelerine “Emekliler” ibaresi eklenerek, emeklilerin sendika kurma ve toplu sözleşme hakkı Anayasal güvence altına alınmalıdır.
- Selim Dikel
