Cem Gürdeniz

Türkiye 14 Mayıs 2023 tarihinde seçimlere gidiyor. Seçimler sonrasında 100. Yılındaki Cumhuriyet yeni bir rota belirleyecek. İç siyasetteki dengeler kaçınılmaz şekilde ekonomi, savunma, güvenlik ve dış politikalarımızı şekillendirecek. Gerek iktidar partileri gerekse muhalefet partileri seçimlerin sonucu ne olursa olsun yeni rotayı çizerken önce önlerine Türkiye’nin jeolojik ve jeofizik haritasını koymalıdır. Daha sonra küresel, kıtasal ve bölgesel ölçüde değişen jeopolitik haritayı çalışmalıdırlar. Zira her şey bu haritaya göre şekillenmektedir. Bu çerçeve çizildikten sonra küresel ekonomik (değişimler) haritasına odaklanmalı ve jeopolitik harita ile aralarındaki ilişki hatları belirlenmelidir. Bu süreçlerden sonra 100 yıllık cumhuriyetin iç dinamikleri ile dış dünyanın dinamikleri Türk halkının yaşayan nesilleri ile gelecek nesillerin güvenlik, savunma, refah ve mutluluğu için buluşturulmalıdır.

Jeopolitik fırtına çoktan başladı. Gerileyen hegemon ABD’nin yükselen Çin karşısında bu fırtınayı başlatmaktan başka çaresi yoktu. Ancak fırtınadan milyonların haberi yok. Sorunun kaynağı gerek ülkemizde gerekse ABD ve AB’de halkların çok yoğun medya bombardımanı altında ne gerçeği araması ne de gerçeğe inanması. Algılar olguların çok ama çok üzerinde. Dini, etnik ve tüketim kültürünün kalıpları içinde doğrudan veya dolaylı baskı altında yaşayan milyonlar için gerçeği aramanın zaten bir anlamı yok. Hür iradenin sadece bilgiyle ve akılla oluşabileceği gerçeği tamamen unutulmuş durumda. Hür iradeyi sadece oy verme ile tanımlayan kitleler çoğunlukta. Düşünmekten çok inanmak istiyorlar. Propaganda, algı enjeksiyonları ve sözde demokrasi mantrası altında yönetilen sürüleşmiş topluluklar seçilmiş temsilcilerinin jeopolitik tercihlerinin bedelini ödüyorlar. Ukrayna’da yaşanan tam budur.

SAVAŞIN ÖZÜ ŞİDDETTİR

Şiddeti yaratan demir ve kandır. Şiddetin amacı askeri hedefleri başarıp siyasi rakipleri arkalarındaki toplumsal gücün savaş azim ve iradesini kırarak irade değişikliğine zorlamaktır. Önce bir ateşkes ardından bir barış anlaşmasıyla yeni dönem başlatılır. Boyun eğen taraf kendi içinde siyasi bütünlüğe sahipse galibin koşullarını uygulamaya koyar. Ancak siyasi otorite güçlü değilse nadiren de olsa mağlubun ülkesinde yeni bir dönemi başlatacak kurtuluş hareketi başlar. Mondros Ateşkesi sonucu Atatürk liderliğinde başlatılan Sevr Barış Anlaşmasına karşı ayaklanan Anadolu buna en güzel örnektir. O dönem aynı durumda olan Alman İmparatorluğu teslimiyeti seçmiştir. Bugün bile bu psikolojinin uzantılarını Almanya’da görüyoruz.

NATO üyeliğimiz 70, Montrö Sözleşmesi 86 yaşında. İkisi arasında zıt bir ilişki var. NATO üyeliği bağımsız Türk jeopolitiğine en büyük engel iken, Montrö Türk Boğazları Sözleşmesi bağımsız Türk jeopolitiğinin en önemli enstrümanı ve garantisidir. Bu yazıda söz konusu ilişkiyi irdeleyeceğim.
 

İTTİFAK SİSTEMİNDE TARAFSIZ KALINMAZ

Churchill’in Birinci Dünya Savaşı anılarını yazdığı beş ciltlik “World in Crisis” isimli eserinde geçen şu cümle önemlidir: “Bir müttefik kuvveti savaş meydanına getirmek, savaş kazandıran bir manevra kadar değerlidir.” Soğuk Savaşta Türkiye’yi Avrupa Atlantik jeopolitik mimarisine dahil etmek ve ABD’nin tek rakibi SSCB karşısında bir savaş durumunda tarafsız kalmasını önlemek Truman ve ekibinin hedefiydi. 1949’da kurulan NATO, Avrasya adasının batısını jeopolitik boyutta Amerika adasına entegre etmek ve Sovyetleri Atlantik ile Akdeniz’de kuşatmak için kuruldu. Asli hedefi Avrupa’yı ABD’ye savunma ve güvenlikte bağımlı hale getirirken, Sovyetleri çevrelemekti.
 

TÜRKİYE VE TARAFSIZLIK