Murat Yetkin

Cumhuriyetimiz 94’üncü yaşına Türkiye’nin ülke olarak stratejik tercihlerine dair ciddi tartışmaların yaşanmakta olduğu bir dönemde bastı. Türkiye, önemli siyasi müttefiki ABD ve önemli ekonomik ortağı AB ile uzaklaşırken, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve AK Parti hükümeti bölgedeki tarihi hasımları Rusya ve İran ile daha yakın işbirliği arayışında. Diğer yandan da iç politikada dindar bir tabana dayanmasına rağmen Müslüman Arap ülkelerinin çoğunun yönetimiyle ters düşmüş görünümde ve bu çelişkilerden yararlanan Kürt milliyetçiliği PKK odaklı tehdidini artırıyor.

Türkiye’nin Batı dünyasından kopmakta olduğu eleştirileri böyle bir ortamda gündeme getiriliyor. O halde Türkiye’nin elindeki stratejik değerlerin ne olduğuna bakma zamanı gelmiş demektir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin en temel iki stratejik değeri var.

Türkiye’nin bir yandan terör saldırılarıyla diğer yandan sınırlarındaki savaşlarla başa çıkmaya çalıştığı bir dönemde silah alımı da ciddi bir iş, dış borcun artması da.

Şimşek’e bağlı Hazine rakamlarına göre Türkiye’nin 2017 Temmuz sonu itibarıyla dış borcu 432,5 milyar dolara ulaştı. Böylece AK Parti’nin 2001 ekonomik krizi nedeniyle gidilen 2002 seçimlerinde iktidarı alıp direksiyona geçmesinden bu yana ilk defa Türkiye’nin Gayri Safi Yurt İç Hasılanın yarısını geçti. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre ise yüzde 11’e yaklaşan çekirdek enflasyon böylece 2004 Şubat’ından bu yana en yüksek düzeye ulaştı. Evet, IMF ve Fitch’in Türkiye büyüme tahminlerini yükseltmesi olumlu gelişme, ama bu olumsuz gelişmeler de var ve Mehmet Şimşek bunu en iyi bilecek durumdaki birkaç devlet yetkilisinden biri.

Neticede araç alımında Avrupa şampiyonu oluyoruz, gelirde Avrupa şampiyonu değilken.

Evet, kendi derdimiz büyük.

Ama kafamızı da deve kuşu gibi kuma gömdük, etrafı görmez olduk.

Etrafımızda askeri yığınak giderek artıyor.

Sadece Suriye’den bahsetmiyorum, hem Akdeniz’de, hem Karadeniz’de artıyor.

Rusya Dışişleri Bakanlığı dün, yani 10 Haziran’da Karadeniz’e açılan Amerikan füze-atar savaş gemisi USS Porter’a karşı “tedbirler alacağı” uyarısında bulundu; tedbirlerin ne olduğunu söylemedi.

Porter destroyeri İstanbul Boğazı’nda Karadeniz’e 6 Haziran günü açılmıştı.

Aynı gün (Türkiye’nin da dâhil olduğu) NATO orduları Rusya’nın Batı komşusu Polonya’da Soğuk Savaşın sona ermesinden, yani 1992’den bu yana en büyük askeri tatbikata başlamıştı.

Rusya, bu hareketi kendisine karşı Ukrayna ve Suriye konusunda NATO’nun gözdağı vermesi olarak algılıyor, Polonya sınırına birlik sevk ediyor.

Moskova’daki açıklamadan bir gün önce de Amerika’dan bir askeri tırmanış haberi gelmişti.

Amerikalı komandoların Suriye'de omuzlarında YPG armasıyla çekilmiş fotoğraflarının yayınlanmasına Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu sert tepki gösterdi, malum.

ABD’yi “ikiyüzlülükle” suçladı, o zaman neden IŞİD arması da takmadıklarını sordu ve “bu kabul edilemez” dedi. Hükümet hem Ankara, hem de Washington’da diplomatik girişimde bulundu, protesto etti.

Oysa AK Partili Naci Bostancı’nın CHP ve MHP’den gelen tepkilere karşı cevabı Çavuşoğlu kadar sert olmadı.

Bostancı’ya göre ABD askerleri “kamuflaj amaçlı” bir stratejinin parçası olarak o armaları takmış olabilirlerdi; Bostancı adeta makul bir gerekçe arıyor gibiydi açıklamak için.

Bostancı bu açıklamasıyla Çavuşoğlu’dan çok, bir gece önce Washington’da soruları cevaplayan Pentagon sözcüsü Peter Cook’un çizgisine yakın duruyordu sanki.

Cook da Amerikan Özel Kuvvetlerinin çatışma alanlarında bazen kendilerini gizlemek için başka armalar taşıdıklarını, bunun yaygın uygulamaları olduğunu söylemişti.

Rusya'nın Esad'ın gitmesi gerektiği üzerinde anlaşmadan ABD ile Esad'sız bir Suriye üzerinde nasıl anlaştığı pek içinden çıkılır bir şey değildir.

Türkiye’nin Suriye politikasının (göçmenlere dair insani yönünü değil) siyasi yönünü eleştirenlerdenim.

Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun, Batı’da hâkim olan “Beşar Esad’ın yerine IŞİD geçer” endişesine karşın ‘Esad gitsin sonrasını hallederiz’ bakışını, sırf güya “ılımlı muhalif” diyerek yolda görseniz selam vermeyeceğiniz gruplara destek verilmesini çözümün değil, sorunun parçası olmak sayıyorum.

Ama Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 28 Eylül’deki Birleşmiş Milletler konuşmasında Esad’a verdiği açık destek siyasi ve vicdani ölçülerle kesinlikle kabul edilir bir şey değildir.

***

İtiraf edeyim ki, Rusya bir “dış oyuncular” konferansı önerdiğinde, bunun Rusya hesabına bir özeleştiri olabileceğini, Rusya’nın bunu Esad sonrası Suriye’ye gerçekten bir geçiş olarak önermiş olabileceğini düşünmüştüm; beyanlar bu yöndeydi.