Tarım Dünyası

Tarla üretiminin olmadığı bu aylarda pazarda, manavda, markette aldığınız domates, biber, patlıcan, kabak gibi ürünlerin hepsi seralarda üretiliyor. Bu nedenle fiyatları normal zamandaki fiyatların çok üstünde. Aslında sadece Türkiye’de değil dünyanın pek çok yerinde Aralık-Nisan dönemi bu ürünlerin arzında ciddi bir düşüş olur ve fiyatlar yükselir.

Marketlerde kilosu 10 liranın altında domates, biber salatalık yok. Biberde, patlıcanda, salatalıkta 20 liranın üzerinde ürün satanlar da var. Pazarda fiyatlar biraz daha makul. Yine de ürünün çeşidine, kalitesine göre farklılık gösteriyor.

Genel olarak artan girdi fiyatları tarım ve gıda ürünlerinin fiyatlarını artırıyor. Gıda enflasyonu bu nedenle çok yüksek. Hükümet sorunu kaynağından çözmek yerine etiket üzerinden çözmeye çalışsa da başarılı olamıyor, olması da mümkün değil.

Türkiye için 2022 yılı kolay geçmeyeceği daha ilk günden belli oldu. Yılbaşı gece yarısı elektrik, doğalgaz, benzin, motorin, LPG gibi üretimi, yaşamın her alanını doğrudan etkileyecek ürünlere yapılan zamlar maliyet artışını ve beraberinde fiyat artışı getirecektir.

Dün açıklanan 2021 yılı enflasyon verilerine bakıldığında yapılan yanlışların faturasının ne kadar ağır olduğunu bir kez daha gördük. Türkiye İstatistik Kurumu’nun çok tartışılan ve makyajlı verilerine göre, Aralık 2021 tüketici fiyat endeksinde yani enflasyonda yüzde 13,58 oranında artış kaydedildi. Yıllık enflasyon ise yüzde 36,08 oldu.

Gıda enflasyonu çok daha yüksek. Yıllık bazda yüzde 43,80 oranında artış gösteren gıda fiyatları sadece 2021 Aralık ayında yüzde 15,99 oranında arttı.

Üretici fiyat endeksi ise yıllık yüzde 79,89 artarken, Aralık ayında yüzde 19,08 arttı. Bunun anlamı, önümüzdeki aylarda bu yüksek enflasyonun devam edeceği yönünde. Buna bir de yeni zamlar eklenince, gerçekten de 2022 yılı çok zor bir yıl olacak.

Döviz, faiz, altın, borsa tartışmaları ile günler gelip geçiyor. Ekonomik kriz her geçen gün derinleşiyor. Türkiye gibi zengin tarım potansiyeli olan bir ülke açlığı, kıtlığı konuşuyor. Ekonomik krizden çıkış için tarımdaki potansiyel yok sayılıyor. Daha da kötüsü yok ediliyor.

Sadece şehirlerde yaşayanlar değil, kırsalda yaşayanlar da büyük bir krizle karşı karşıya. Bitkisel üretim yapanlar için gübre, mazot, elektrik, zirai ilaç, tohum ve diğer girdilerdeki dışa bağımlılık ve dövize bağlı olarak yükselen fiyatlar tarımsal üretim için çok büyük bir tehdit haline geldi. Çiftçi, litresi 11.5 lirayı bulan mazotu ve tonu 15-16 bin lirayı bulan gübreyi nasıl alacak ve nasıl üretim yapacak?

Şeker fabrikaları cumhuriyetin en önemli kalelerinden birisiydi. Her fabrika, bulunduğu bölgede sadece şekerpancarı ve şeker üretimi yapmakla sınırlı kalmayıp hayvancılığın gelişmesine de çok büyük katkı sağlardı. Ayrıca o bölgedeki sosyal yaşama da olumlu etkileri olan fabrikalardı.

Şeker fabrikalarının özelleştirilmesi ile bu yapı büyük oranda bozuldu. Hayvancılık yara aldı. 2001 yılında kabul edilen Şeker Yasası ile pancar üretiminde kota sistemine geçildi. Türkiye’nin pancar üretimi ve buna bağlı olarak şeker üretimi kotaya bağlandı.

Bugün şeker zamları ve piyasada yaşanan kriz konuşuluyor. Çözüm bulunmazsa yarın pancar üretiminde yaşanacak sorunlar çok daha büyük zamlara gebe.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2021 Bitkisel Üretim 2.Tahmini verilerine göre, 2020 yılında 23 milyon ton olan şekerpancarı üretiminin 2021’de yüzde 15,3 oranında azalarak 19.5 milyon tona düşmesi bekleniyor. Üretimdeki düşüş nedeniyle özellikle Ocak ayından sonra üretim kaynaklı olarak şekerde bazı sıkıntılar yaşanabilir ve şekerde yeni zamlar gündeme gelebilir.

Yüksek gıda fiyatları ülkenin gündeminden düşmüyor. Daha önce de defalarca yazdığımız gibi sadece yasa çıkarmakla, zaman zaman denetim yapmakla gıda fiyatları düşmez, düşürülemez.

Gıda fiyatlarındaki artışın bir çok nedeni var. Bu nedenleri ortadan kaldırmadan fiyatları düşüremezsiniz. Üzerinde en çok durduğumuz yüksek girdi fiyatları. Gübre, mazot, tohum, ilaç, finansman gibi bir çok girdide fiyatlar hızla yükselirken, ürün fiyatının düşük olması beklenemez. Girdi maliyetlerinin düşürülmesi, desteklerle karşılanması gerekiyor.

Çiftçi para kazanamayınca üretimden çekiliyor. Üretim azalınca fiyatlar yükseliyor. Çiftçinin para kazanarak üretime devam etmesi gerekiyor.

Fiyatların yükselmesindeki bir başka önemli neden, üretilen ürünlerin değerlendirilememesi, Kayıp ve fire oranının yüksek olması. Yaş meyve ve sebzede bazı ürünlerde kayıp oranı yüzde 50’yi buluyor. Bu kaybın yarısı önlense ürün arzı artacak ve fiyatlar bu kadar yükselmeyecek.