Ceyda Karan

Suriye’de Astana/Cenevre süreçleriyle ittir kaktır siyasi çözüm arandığı bir sırada, yine ‘kimyasal silah faciası’ ile karşı karşıyayız. 2013’te Şam/Guta’dakini andıracak şekilde bu kez İdlib’in güneyindeki Han Şeyhun’da 20’si çocuk 80’in üzerinde insan can verdi. Herkes yürek paralayıcı görüntülerin perde arkasını anlamaya çalışıyor. ‘Ne zaman, nasıl oldu, fail kim’ sorularına yanıt arıyor.
Bağımsız soruşturma yürütülebilirse eğer, hakikatleri öğreneceğiz. Elimizde sahadan çelişkili bilgiler ve açıklamalar var. Bir de siyasi, askeri ve diplomasi cephesindeki olgular.
Önce saha ve açıklamalar:
• Muhalifler saldırıyı Rusya veya Suriye’nin düzenlediğini söylüyor.
• ‘Saldırı’ haberi Reuters tarafından, Londra’daki muhalif Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’ne (SOHR) dayanarak saat 06.45 gibi duyuruldu. Ajans SOHR’da bulunmasa da ‘Rus uçaklarından’ söz etti. Rus Savunma Bakanlığı saldırıyı yalanladı. Suriye ordusu bölgede silah deposuna 11.00-11.30 gibi saldırı olduğunu duyurdu.

‘Yeni Osmanlıcı’, ‘Pan İslamcı’ zihniyetin dış politikası, olsa olsa ‘fetih cepheleri’ üzerinden yürütülür. Açılan her ‘fetih’ cephesi ‘iç siyasette’ her daim mağdur lakin muktedir olabilmenin mühimmatıdır. Dış siyasette elde ‘atımlık barut’ kalmamasının da müsebbibi.
Avrupa ile çıkarılan krizin yaban ellerdeki Türkiye insanının elinden çifte vatandaşlığı alma olasılığı belirmişken, komşu Bulgaristan’da açılmış ‘fetih cephesini’ ihmal etmeyelim.

***

Dünyada 20’nci yüzyılın son on ve 21’inci yüzyılın ilk on senesinde başat değer haline getirilen ‘liberal demokrasi’ çökmeye yüz tutuyor. ‘Ulus devlet’ fikri yeniden yükselişe geçerken, ‘evrensel değerlerin’ yerini kan bağı, ırk ve mezhepçiliğin alması kaygıları dorukta. Öyle ki, ‘liberal demokratik’ modelin arkasından ağıtlar yakılır olundu.
‘Liberal demokrasinin’ en önemli taşıyıcısı Amerikan hegemonyası kırılır, Avrupa savrulurken; yerini neyin alacağı kaygısı çoklarımıza yanlış sorular sordurtuyor. ABD’ye bakıp, karşısında Rusya’yı, Çin’i görüp, hatalı kıyaslamalarla ‘eşitleme’ mantığı devrede. “ABD’nin ‘ayrıcalıklı konumu’ sönümlenirse, ‘demokrasi’nin ‘d’sini barındırmayan ‘Rusya’ya mı kalacağız’” diye soranlar bile çıkıyor.

***

ABD’de Donald Trump yönetimi ile birlikte; ‘liberal demokratik değerleri’ yayma iddiasıyla uluslara yıkım getiren açık/örtülü savaşlar ve rejim değişikliği gündeminin nihayete erebileceği hayali kuranların kabusa uyanması için her koşul artık mevcut. Trump’ın dış politikasında, Britanya, Japonya ve İsrail liderlerini içeren ilk kabulleri, ‘radikal İslam’ın membaı olarak eleştirdiği Körfez’in Vahhabi/Selefi monarşilerine gözkırpması, ABD müesses nizamının ittifak sisteminde çekileceği yeri gösteren zigzaklar, açık işaretler.

Bu bağlamda ABD-Rusya ilişkilerine de yakından bakmalı. Zira ‘detente’ beklentisi gömülmekte.

***

Suriye’nin kuzeyindeki El Bab kasabası “fethedilmeye” yaklaşıldı ya bir adım sonrası için Davutoğlu’ndan miras “fanteziler” yine havada uçuşuyor. Sebepsiz değil, mantık açık. ABD’deki Trump yönetimi Obama’dan devraldığı Suriye politikasını yeniden çizmeye çalışırken “zamana oynamak”. 15 Temmuz’dan beri ABD’yi Rusya’ya, Rusya’yı ABD’ye karşı oynama taktiğinin devamı.
• Türkiye’yi yöneten siyasal İslamcı akıl, Rusya ve İran ile Astana sürecinde Suriye’nin “egemenlik ve toprak bütünlüğünün” garantörü görünümünde.
• Trump’ın Pentagon’a 30 gün çinde hazırlanması talimatını verdiği Suriye planlarında kendi gündeminin yerini keşfe çalışıyor. ÖSO içindeki cihatçı grupların hâkimiyet alanını genişletmek ve Trump’a uyarsa Rakka’da Suriyeli Kürtlerin yerini alacak “kara ordusu” olmak hevesi devam.

***